Gruzja z roku na rok przyciąga coraz więcej polskich turystów. Niesamowite wysokogórskie krajobrazy, egzotyczna kultura, wybrzeże Morza Czarnego, wyraźny oddech historii czy niskie ceny są niewątpliwie mocnymi argumentami za wyborem tego kaukaskiego kraju jako celu podróży. Bardzo ważną rolę w popularności Gruzji wśród turystów odgrywa jednak również miejscowa kuchnia, a także wino.
Gruzińska kuchnia jest dość egzotyczna, choć jej popularność w Polsce jest zaskakująco duża. Nazwy takie, jak chaczapuri czy chinkali nie są dla większości z nas zupełnym zaskoczeniem. W naszym kraju powstaje również coraz więcej piekarni gruzińskich, a na sklepowych półkach coraz częściej możemy spotkać tamtejsze produkty. Jednocześnie wokół kuchni gruzińskiej narosło nieco mitów i niedopowiedzeń. Dlatego przygotowaliśmy krótkie zestawienie dziesięciu potraw kuchni gruzińskiej bądź produktów, których warto spróbować będąc w Gruzji lub po prostu mając taką możliwość.
Adżapsanali
Choć kuchnia gruzińska może się kojarzyć przede wszystkim z daniami mącznymi, naszą listę zaczniemy od warzywnego gulaszu adżapsanali. Jest to potrawa wegetariańska, przyrządzana ze smażonych warzyw, przypominająca nieco leczo lub francuskie ratatouille. W skład adżapsanali wchodzą zazwyczaj bakłażany, pomidory, papryka, czosnek i cebula, obficie przyprawione ziołami.
Adżyka
Adżyka wywodzi się z górskich rejonów Gruzji, ale już od dłuższego czasu rozpowszechniła się po terenach wielu byłych republik radzieckich. Bez trudu dostaniemy ją także w Polsce, choć warto pamiętać, że obecnie nazwy “adżyka” używa się w handlu na określenie rozmaitych warzywnych past, niekoniecznie zgodnych z tradycyjną recepturą. Oryginalna adżyka przygotowywana jest z papryki z dodatkiem czosnku i orzechów włoskich oraz ziół, zazwyczaj pod postacią słynnej gruzińskiej mieszanki chmeli-suneli. Warto więc zwrócić uwagę, że nie zawiera ona, w przeciwieństwie do większości sklepowych “adżyk”, pomidorów.
Chaczapuri
Chaczapuri to najbardziej legendarna potrawa kuchni gruzińskiej, posiadająca olbrzymią ilość odmian. Słowo “chaczapuri” jest połączeniem gruzińskich słów oznaczających twaróg (chacza) i chleb (puri). Obowiązkowym elementem chaczapuri jest więc gruzińskie ciasto chlebowe, któremu poświęcimy jeszcze osobny akapit, oraz nadzienie z dodatkiem sera twarogowego. W Polsce rozpoznawalne jest przede wszystkim chaczapuri w postaci charakterystycznie zwiniętego placka z serem i wybitym na górze jajkiem, tzw. adżaruli. Innymi znanymi odmianami tej potrawy są m.in. imeruli z serem, kubdari z mięsem wieprzowo-jagnięcym czy lobiani z nadzieniem fasolowym.
Charczo
Charczo to bardzo pożywna, gęsta zupa gulaszowa, wywodząca się z gruzińskiego regionu Samegrelo. Przyrządza się ją zazwyczaj z wołowiny, choć spotyka się również charczo w wersji rybnej, najczęściej z jesiotra. Obowiązkowy dodatek stanowią orzechy włoskie i migdały, włoszczyzna i gruzińskie przyprawy, najlepiej pod postacią mieszanki ziołowej chmeli-suneli. Gruzini często dodają do charczo także suszony miąższ z winogron, podbijając kwaskowate i słodkie nuty smakowe.
Chinkali
Chinkali to kolejna kulinarna wizytówka Gruzji. Raczej nikomu, kto miał jakąkolwiek styczność z kuchnią Kaukazu nie są obce charakterystycznie zwinięte pierożki z nadzieniem z mięsa (wołowego, wieprzowego lub jagnięcego), szpinaku albo sera. Dość istotny jest sposób jedzenia chinkali. Pierożki powinno się spożywać bez użycia sztućców. W pierwszej kolejności należy przygryźć ciasto w pobliżu “ogonka”, znajdującego się na górze, i wypić znajdujący się w środku gorący płyn. Następnie konsumujemy pierożek wraz z zawartością, pozostawiając jednak ogonek, który zazwyczaj jest zakalcowaty.
Czacza
Gruzja słynie nie tylko ze znakomitego jedzenia, ale także dobrych napojów. Znaną ciekawostkę stanowią choćby gruzińskie lemoniady czy herbata, uprawiana w czasach stalinowskich w okolicach Batumi, największą sławę zdobyły jednak napoje alkoholowe. Zanim przejdziemy jednak do wina, wspomnijmy o czaczy, czyli mocnym alkoholu produkowanym z wytłoków winogronowych. Ze względu na sposób produkcji czaczę zalicza się często do szeroko pojętego gatunku brandy, wskazując zwłaszcza na podobieństwo do włoskiej grappy. Tradycyjna czacza zawiera między 40 a 60 procent alkoholu.
Mchali
Tradycyjna gruzińska przystawka, przypominająca coś na kształt sałatki warzywnej. Dwoma najczęściej spotykanymi odmianami potrawy jest mchali z gotowanego buraka oraz ze szpinaku. Do głównego składnika dodaje się, jak to w Gruzji, orzechy włoskie, zioła ze szczególnym uwzględnieniem kolendry oraz posiekaną natkę pietruszki.
Odżahuri
Odżahuri to kolejne proste, a jednocześnie bardzo smaczne danie, które ma szansę zrobić dużą karierę także w Polsce. Przygotowuje się je bowiem z prostych i łatwo dostępnych składników, a otrzymane danie jest niezwykle efektowne oraz sycące. Odżahuri przygotowuje się z mięsa wieprzowego, ziemniaków, cebuli i pomidora oraz gruzińskich ziół. Całość smaży się, a dla wyostrzenia smaku można ponadto dodać ostrą papryczkę.
Puri (gruziński chleb)
Tradycyjny gruziński chleb piecze się z ciasta drożdżowego w wysokich piecach, nazywanych ton. Chleb formowany jest w zwężany po bokach kształt, przypominający trochę oko, i przyklejany do rozgrzanych do ponad 400 stopni Celsjusza ścianek pieca. Efekt końcowy jest dość miękki i raczej niski. Gruziński chleb świetnie sprawdza się jako dodatek do gulaszy i zup gulaszowych, ale przede wszystkim stanowi bazę do różnych wypieków i dań kuchni gruzińskiej, w tym wspomnianego już chaczapuri. Chleb puri bez problemu dostaniemy także w coraz popularniejszych w naszym kraju gruzińskich piekarniach.
Wino pomarańczowe
Gruzińskie wina to szeroki i zdecydowanie godny uwagi temat. Wystarczy choćby wspomnieć o legendarnym rkatsiteli, czyli jednym z najstarszych szczepów winogron na świecie. Nie każdy jednak wie, że Gruzja może się także poszczycić własną, zupełnie unikatową odmianą wina, produkowaną w tym kraju od tysięcy lat. Wino pomarańczowe nie jest przygotowywane, wbrew pozorom, z pomarańczy, ale jadnych winogron, macerowanych razem ze skórkami w antycznych gruzińskich amforach, tzw. kwewri. Nazwa “wino pomarańczowe” podkreśla niejednoznaczny charakter wina, które pomimo jasnego koloru posiada cechy smakowe, w tym taniczność, charakterystyczne raczej dla wina czerwonego. Co ciekawe, w samej Gruzji ten rodzaj wina określa się jako “wino bursztynowe”.