Martwi Cię marnowanie żywności? Chcesz chronić środowisko i jednocześnie oszczędzić pieniądze? Zero waste ma długą tradycję i warto do niej powrócić. Przecież w przeszłości znaczna część ludzkości odżywiała się w ten sposób.
Wiejska rodzina potrafiła być samowystarczalna. Jej członkowie samodzielnie uprawiali zboża, warzywa i owoce, dbali o zwierzęta hodowlane, wypiekali pieczywo, przygotowywali produkty mleczne i wędliny. Na zimę robiono zapasy, w tym tradycyjne polskie kiszonki i przetwory. Nikt nie opakowywał każdej porcji jedzenia w folię, nie przechowywał żywności w plastikowych opakowaniach i nie musiał się martwić o segregację śmieci. Praktycznie wszystkie odpady dawało się kompostować lub zutylizować bez większej szkody dla środowiska. Wodę pitną brało się ze studni a nie z plastikowych butelek typu PET. Życie było pod wieloma względami trudniejsze, ale za to ludzie byli otoczeni czystą przyrodą.
Dziś za postęp płacimy przepełnionymi wysypiskami, szkodliwymi gazami uwalnianymi przy spalaniu śmieci, wreszcie morzami i oceanami zanieczyszczonymi toksycznymi odpadami. Nasza planeta cierpi a my wraz nią, gdyż wszystkie te zanieczyszczenia wywołują wiele poważnych chorób.
Co możesz zrobić? Przecież nie każdy może żyć na wsi i otworzyć tradycyjne gospodarstwo rolne! Nie bój się, nikt od Ciebie tego nie wymaga. Najważniejsze hasło ideologii zero waste to: „Ogranicz, użyj ponownie, poddaj recyklingowi” („Reduce, reuse, recycle”). W przypadku produktów żywnościowych dotyczy to zarówno tego, co jesz, jak i opakowania, w którym do Ciebie trafia. Co roku gospodarstwa domowe wyrzucają miliony ton wciąż zapakowanego jedzenia! Gdy do tego dodasz jeszcze miliony ton opakowań po spożytych produktach, staje się jasne, że jedzenie stanowi kluczową kwestię w ograniczeniu produkcji śmieci.
Jest wiele sposobów na zniwelowanie marnowania produktów spożywczych i ograniczenie zużytych opakowań, które są szkodliwe dla środowiska. Poniżej znajdziesz 20 sposobów na jedzenie zero waste. Niektóre z nich są proste i możesz je zastosować natychmiast, inne będą wymagały pewnych przygotowań lub nabrania nowych umiejętności. Wszystkie warto przynajmniej rozważyć, by wdrożyć w życie jedzenie „zero waste”, czyli generujące „zero śmieci” albo „zero marnotrawstwa”.
1. Planuj posiłki z wyprzedzeniem.
Spontaniczność w kuchni wyrażaj przy użyciu przypraw i sosów. Jeśli chodzi o dania główne, planuj cały tydzień z wyprzedzeniem. Pozwoli Ci to uniknąć marnowania żywności i zadbać o zdrowe odżywianie. W końcu nie skusisz się na wizytę w fast foodzie, jeśli wiesz, że w domu czekają na Ciebie składniki na pożywny posiłek. Jeśli będziesz gotować z wyprzedzeniem, możesz jedną potrawę jeść przez parę dni. Dotyczy to zwłaszcza zup. Wystarczy je regularnie podgrzewać, a będą zdatne do spożycia przez co najmniej tydzień.
2. Przyrządzaj własne jedzenie dla niemowląt.
Domowe purée z warzyw lub owoców przyrządzisz łatwo w blenderze. Wystarczy umyć, ugotować i pokroić warzywa i owoce, zblendować i przełożyć do szczelnych słoiczków, które możesz potem przechowywać w lodówce. Większą ilość papki możesz nawet zamrozić w pojemniku na kostki lodu i potem rozmrażać tyle, ile potrzebujesz. Zważywszy na wysokie ceny sklepowych słoiczków, zaoszczędzisz w ten sposób sporo pieniędzy.
3. Naucz się gotować z obierek i liści.
Zapewne wyrzucasz części warzyw, które nie są Ci potrzebne do przygotowywanej potrawy. A przecież możesz je wykorzystać. Najwięcej witamin kryje się tuż przy skórce! Obierki z ziemniaków można usmażyć w głębokim tłuszczu z przyprawami, by otrzymać domowe chipsy. Warzywa pozostałe z rosołu mogą posłużyć na farsz do pierogów i krokietów. Obierki warzyw i ścinki z włoszczyzny mogą stanowić podstawę zdrowego bulionu. Wiele liści i łodyg jest jadalnych – możesz je dodać do koktajlów warzywnych, sosów, pesto, zup. Rzepa, brokuł, kalafior, brukselka – wszystkie można wykorzystać w całości. Pamiętaj tylko, by dobrze je przedtem umyć. Bez żalu wyrzuć liście i obierki z plamkami czy przywiędłe łodygi. W końcu chodzi o to, by jeść zdrowo!
4. Wykorzystaj wodę po gotowaniu warzyw.
Może się przydać jako baza do zupy. Jeśli nie jest przyprawiona, po ostudzeniu możesz ją wykorzystać do podlewania ogródka warzywnego czy ziół w doniczkach. Możesz użyźniać nią rośliny doniczkowe raz w tygodniu.
5. Nie używaj słomek do napojów lub zastąp je wielorazowymi.
Do wyboru masz słomki ze stali nierdzewnej, szklane, bambusowe, silikonowe, a w ostateczności papierowe (pamiętaj, że mokry papier zapewne trafi na wysypisko). Jeśli jednak nie musisz z nich korzystać, najlepiej z nich zrezygnuj.
6. Zaparzaj i noś ze sobą własną kawę.
Wystarczy, że zaopatrzysz się w przenośny kubek termiczny lub termos i możesz rozkoszować się pyszną kawą, gdziekolwiek jesteś. W domu przyrządzisz kawę taką, jak najbardziej lubisz i dodając tyle dodatków, ile potrzebujesz.
7. Pij herbatę liściastą.
Każda pojedyncza torebka herbaty została sklejona. Często też materiał, z którego ją wykonano nie jest w pełni biodegradowalny. Kompostowanie torebek po herbacie jest przez to problematyczne. Jeśli będziesz zaparzać liście w stalowym sitku, możesz je potem spokojnie kompostować lub wyrzucić do pojemnika na odpady bio.
8. Kupuj i zamawiaj tylko tyle jedzenia, ile zdołasz zjeść.
Dobrze się zastanów zanim zamówisz opcję XXL w restauracji. Ile kalorii naprawdę potrzebujesz? Chociaż niedojadanie posiłku do końca bywa uznawane za przejaw dobrego smaku, jest to bardzo niezdrowe dla środowiska. Zamiast marnować jedzenie, kupuj i zamawiaj mniejsze porcje.
9. Kupuj jedzenie sezonowe i lokalne.
Odwiedź lokalne targowisko lub stragan z warzywami i dopytaj się o pochodzenie sprzedawanych produktów. Znajdź lokalnych dostawców i zaopatruj się u nich. Lokalne produkty nie musiały przebyć tysięcy kilometrów na pokładzie statków, samolotów lub samochodów dostawczych. Kupując lokalnie ograniczasz tego typu transport. Im więcej osób będzie tak robić, tym mniej pojazdów będzie emitować spaliny do atmosfery.
10. Używaj serwetek materiałowych.
Możesz je wykonać samodzielnie z tkanin, które już posiadasz. Nieużywana serweta może zamienić się w kilka serwetek. Wystarczy je tylko obszyć (najlepiej na maszynie do szycia) i gotowe! Jeśli nie umiesz szyć, zaopatrz się w lniane lub bawełniane serwetki w sklepie. Posłużą Ci na długie lata.
11. Noś ze sobą własne torby wielokrotnego użytku wykonane z ekologicznych materiałów.
Pamiętaj – nigdy nie wychodź z domu bez przynajmniej jednej takiej torby z tkaniny. Zapakuj też kilka do bagażnika samochodu lub roweru. Nigdy nie wiadomo, czy czegoś nie kupisz lub nie dostaniesz. Wtedy nie będziesz musiał dodatkowo przyjmować kolejnej plastikowej torby.
12. Noś ze sobą własne pojemniki na żywność.
Proś sprzedawców o pakowanie do nich produktów garmażeryjnych i mięs, zamiast korzystać z plastikowych pojemników oferowanych na miejscu. Dzięki funkcji „tara” na każdej wadze elektronicznej można odliczyć wagę opakowania od wagi produktu, więc nie bój się, że szklany pojemnik podniesie wysokość Twojego rachunku.
13. Unikaj zamawiania jedzenia na wynos z dostawą do domu.
W większości zostanie dostarczone w plastikowych i papierowych opakowaniach. Rozmiękłe i zatłuszczone pudełka nie nadają się już do recyklingu. Lepiej gotować w domu lub zjeść na miejscu w restauracji, gdzie możesz używać normalnych sztućców, zamiast jednorazowych plastikowych.
14. Nigdy nie kupuj żywności zapakowanej w styropian.
Nie dość, że te małe uciążliwe kuleczki źle wpływają na sąsiadujące z nimi jedzenie, to potem trafiają do lasów, mórz i oceanów. Nie pozwól im zaśmiecać niepotrzebnie środowiska.
15. Wybieraj opakowania szklane i metalowe zamiast plastikowych i papierowych.
Jeśli tylko jest to możliwe, kupuj produkty w opakowaniach bardziej podatnych na recykling. Najlepsze jest szkło, dlatego jeśli masz do wyboru keczup w szklanej lub plastikowej butelce, wybierz ten pierwszy. Szklane słoiki i butelki możesz też wyparzyć i samodzielnie wykorzystać ponownie do weków, przechowywania różnych drobiazgów lub jako lampiony i wazony dekoracyjne.
16. Gdy tylko się da, unikaj małych opakowań, zamiast tego wybieraj opakowania rodzinne.
Chociaż ten sposób może wydawać się sprzeczny z poradą numer 8, na pewno są produkty, których jesz dużo, zwłaszcza jeśli posiadasz liczną rodzinę. Wtedy nie ma sensu kupować kilku małych opakowań, jeśli dostępne są też wielkie. Ogromny worek czy pudło nie tylko pozwoli nam oszczędzić pieniądze, ale oznacza też mniej opakowań do wyrzucenia.
17. Kupuj na wagę.
Możesz też całkowicie zrezygnować ze sklepowych opakowań, jeśli przerzucisz się na kupowanie produktów sypkich na wagę. W coraz większej ilości sklepów otrzymasz spory wybór produktów na wagę. Wystarczy woreczek wielorazowy (uszyty w domu z firanki lub kupiony) i możesz tak nabyć orzechy, bakalie, makaron, płatki śniadaniowe czy fasolę.
18. Przechowuj jedzenie w szczelnych szklanych pojemnikach.
Na pewno masz wiele plastikowych pojemników, z których regularnie korzystasz. Wiele z nich może już jednak nie spełniać właściwie swej funkcji lub być wyprodukowanych z plastików, które na dłuższą metę szkodzą Twojemu zdrowiu. Tego problemu nie ma przy pojemnikach szklanych. Jeśli przestawisz się na szkło, prędko odczujesz różnicę. Takie naczynia są też o wiele łatwiejsze do utrzymania w czystości!
19. Spróbuj uprawiać własne warzywa, owoce i zioła.
Zacznij od doniczek z ziołami na kuchennym parapecie i stopniowo rozszerzaj działalność na inne parapety, półki, balkon lub ogródek. Będzie to wymagało trochę pracy, ale może stać się nowym, relaksującym hobby. Nie ma bardziej satysfakcjonującego posiłku, niż ten przyrządzony ze składników, które sam wyhodowałeś. Nawet kilka liści świeżej mięty dodanych do napojów poprawi Ci nastrój!
20. Spróbuj założyć kompostownik.
Ten sposób wymaga więcej czasu i wysiłku, ale pozwala na samodzielny i w pełni ekologiczny recykling. Pamiętaj tylko, aby codziennie opróżniać kuchenny pojemnik z resztkami, by nie przyciągnąć owadów. Większy kompostownik ustaw w ogrodzie lub na balkonie. To, co otrzymasz, możesz wykorzystać do użyźniania Twojego ogródka. W ten sposób jeśli chodzi o niektóre zioła czy warzywa stworzysz sobie samowystarczalną uprawę na małą skalę.
Jeśli zastosujesz przynajmniej niektóre z wyżej wymienionych sposobów, prędko odniesiesz pozytywne korzyści. Będziesz się zdrowiej i bardziej świadomie odżywiać, poprawi się stan Twojego portfela i samopoczucie, a przede wszystkim zyskasz poczucie, że realnie dbasz o środowisko, które bardzo tego potrzebuje. Jedzenie zero waste ma same zalety, dlatego spróbuj go już dziś!
