Rumianek (Matricaria L.) jest chwastem polnym, wywodzi się z rodziny astrowatych. Rośnie w stanie dzikim na polach, łąkach, polanach, trawnikach i jako roślina ozdobna w ogródkach. Jest rośliną jednoroczną, występuje w strefie klimatu umiarkowanego Europy, w Ameryce Północnej i Południowej, a także Australii. W Polsce rumianek uprawiany jest jako zioło, znane są jego dwa gatunki. Rumianek jest jedną z najpopularniejszych roślin zielonych o drobnych kwiatach, żółtym środku, białych płatkach i charakterystycznym zapachu.
O znaczeniu rumianku w ziołolecznictwie pisali starożytni mędrcy Hipokrates i Galen. Prozdrowotne i lecznicze właściwości olejku rumiankowego wykorzystuje się od ponad 500 lat. Głównym składnikiem leczniczym rumianku jest olejek lotny, który pozyskuje się ze świeżych lub suszonych roślin. Wyodrębniono go po raz pierwszy w XV wieku. Olejek eteryczny znajduje się w kwiatostanie rumianku, zawiera składniki o działaniu przeciwzapalnym i przeciwalergicznym. W surowcu roślinnym znajdują się kumaryny odpowiadające za zapach, związki śluzowe pełniące funkcję środków ochronnych, przeciwzapalnych i osłaniających, wielocukry i flawonoidy.
Inne, cenne składniki zdrowotne rumianku.
- Gorycze – substancje gorzkie występują w wielu surowcach roślinnych.
- Garbniki katechinowe – substancje naturalne o działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym.
- Fitosterole – substancje roślinne budową zbliżone do cholesterolu.
- Spiroeter – związek który hamuje wydzielanie histaminy.
- Fenolokwasy – związki stosowane w przemyśle kosmetycznym.
- Poliacetyleny – związki pełniące funkcję ochronną przeciw insektom, grzybom oraz chorobom.
- Cholina inaczej witamina B4.
- Witamina C, sole mineralne, wapń i magnez.
Właściwości zdrowotne rumianka
- Rumianek jako okład lub składnik maści działa przeciwgrzybiczo, przeciwzapalnie, odkażająco. Wyciąg z rumianku leczy zakażenia wywołane np. bakterią gronkowca złocistego czy grzybem pasożytniczym Candida albicans (bielnik biały).
- Rumianek działa ochronnie na trzustkę, pomaga obniżyć poziom glukozy we krwi.
- Maść rumiankowa przyspiesza proces gojenia ran, oparzeń słonecznych, oparzeń wywołanych wysoką temperaturą i owrzodzeń.
- Napar z rumianku może być wykorzystany do inhalacji przy chorobach dróg oddechowych. Sprawdza się w leczeniu stanów zapalnych i bakteryjnych jamy ustnej.
- Kompresy z rumianku działają łagodząco na infekcje bakteryjne.
- Napar z rumianku ma działanie przeciwzapalne przy nieżycie żołądka, poprawia wydzielanie i przepływ żółci, działa rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, poprawia trawienie i pracę wątroby.
- Kąpiele z ekstraktem z rumianku łagodzą podrażnienia skóry, rozdrażnienie, działają uspokajająco (zawartość spiroeteru i związków kumaryny).
- Napar z rumianku zwiększa skuteczność leczenia wirusowych objawów przeziębienia, rozrzedza wydzielinę, ułatwia oddychanie.
- Rumianek jest składnikiem herbatek dla dzieci, redukuje skurcze mięśni w układzie pokarmowym. Napar w połączeniu z koprem włoskim i anyżem łagodzi bóle pochodzenia żołądkowego i jelitowego (bóle brzuszka, kolki, zaparcia, biegunki).
- Okłady pomagają w leczeniu hemoroidów.
Rumianek w kosmetyce.
- Rumianek wykorzystywany jest w kosmetyce. Można go znaleźć w preparatach do pielęgnacji jasnych włosów, przeciwdziała powstawaniu łupieżu, przetłuszczaniu się włosów. Składniki mineralne wzmacniają włosy i odżywiają cebulki. Apigenina, związek z grupy flawonoidów pobudza wzrost nowych włosów.
- Kompresy z rumianku mają właściwości łagodzące i ściągające, zmniejszają obrzęki wokół oczu.
- Ekstrakt roślinny wykazuje działanie antybakteryjne. Łagodzi zmiany skórne, wspomaga oczyszczanie, odblokowuje pory.
Ciekawostki o rumianku
- Egipcjanie wierzyli, że Bóg słońca Ra zesłał rumianek, aby chronił ich przed chorobami.
- Lekarz grecki Hipokrates zalecał go jako lek na ból i skurcze mięśni oraz powstrzymanie przeziębienia.
- W Rzymie lekarz cesarza Nerona przepisywał go na bóle żołądka i inne dolegliwości układu pokarmowego.
- Egipcjanie napar z rumianku stosowali na gorączkę.
- Pliniusz Starszy, historyk i pisarz rzymski, pisał że, rumianek stosowano jako środek na ukąszenia węża, a wywar ma działanie moczopędne, skuteczny jest w chorobach oczu.
- Niektóre plemiona indiańskie stosowały go do zachowania świeżości jagód i mięsa.
- Na Syberii, w medycynie ludowej, rumianek stosowano jako środek o działaniu uspakajającym, środek przeczyszczający, przeciwgorączkowy i napotny.
- W magii wywar z rumianku służył do mycia rąk, by zapewnić przyciąganie pieniędzy i wygraną w grach liczbowych.
- Kwiaty rumianku włożone pod poduszkę miały zapewnić spokojny sen.