Dynia. Właściwości i ciekawostki

Dynię zwyczajowo zalicza się do warzyw, według kryteriów botanicznych miąższ dyni jest owocem, dużą jadalną jagodą osiągającą nawet 200 kg. Najstarsze ślady dotyczące pochodzenia dyni to resztki nasion i pędów, znalezione w jaskini Oaxaca w Meksyku liczące co najmniej 10 000 lat oraz w jaskini Ocampo i Tehuacan liczące około 7 000 lat.

Starożytny polityk i wódz rzymski Lukullus (117–56 r. p.n.e.) nazywany największym łakomczuchem starożytności, na ucztach słynących z wyszukanych dań, podawał dynię smażoną w miodzie. Jemu też zawdzięczamy sprowadzenie do Europy czereśni.

Najstarsze freski ilustrujące dynię pochodzą z 1515 – 1518 roku, przedstawiają 170 roślin, w tym dynię piżmową, zwyczajną i olbrzymią.

Uprawę dyni rozpowszechnili Indianie. W XV wieku powracające do Hiszpanii statki Kolumba przywiozły dynię do Europy. Początkowo dynia była warzywną ciekawostką, wiek później odkryto jej zalety, uprawiano ją niemal na wszystkich kontynentach.

Do Polski dynia trafiła w XVI wieku, uprawiano ją jako roślinę leczniczą. Szybko zdobyła popularność jako warzywo jadalne, o wielu właściwościach zdrowotnych. Uprawiane odmiany to dynia grubo miąższowa, piżmowa, Hokkaido i Halloween. Najczęściej uprawiana jest dynia olbrzymia, roślina jednoroczna, szybko rosnąca, o owocach ważących nawet powyżej 50 kg. Największym producentem dyni w UE jest Bułgaria następnie Hiszpania, Francja, Niemcy, Portugalia, Polska.

Największym producentem dyń na świecie są Chiny, Stany Zjednoczone, Iran, Rosja, Meksyk.

Witaminy, minerały, właściwości odżywcze.

1. Dynię o pomarańczowym miąższu zalicza się do najcenniejszych dyniowców. Ciemniejszy kolor oznacza, że owoc zawiera karoten, czyli prowitaminę A (426 mg ). Owoc dyni jest bogaty w witaminy B1, B2, C, PP.
2. Zawiera także składniki mineralne takie jak potas, magnez, żelazo, fosfor, wapń i całkowicie pozbawiona jest sodu.
3. Dynia to bogactwo białka, jest niezwykle niskokaloryczna, w 100g owocu znajduje się tylko 28 kcal. Miąższ dyni obfituje w wodę.
4. Pestki to około 45% tłuszczu, około 27% białka, od 11 do 19% cukrów. Nasiona zawierają witaminę B1 (tiamina), B2 (ryboflawina), kwasy organiczne, wielocukry, enzymy, lecytynę.

Działanie lecznicze dyni.

1. W naturalny sposób wzmacnia system immunologiczny. Wzmacnia odporność osłabionego po chorobie organizmu.
2. Zapobiega pasożytom przewodu pokarmowego (pestki).
3. Kompot z dyni jest składnikiem diety przy problemach z wypróżnieniem.
4. Miąższ z dyni jest środkiem uspakajającym i łagodzącym przy zapaleniu jelita cienkiego i zakażeniu bakteryjnym jelita grubego.
5. Zwalcza stany zapalne prostaty i zapobiega chorobom (pestki dyni).
6. Dynię zaleca się w chorobach żołądka, przy przewlekłych i zapalnych zmianach skórnych.
7. Spożywanie dyni zalecane jest w chorobach reumatycznych, infekcji dróg moczowych i nerek, przy zaburzeniach oddawania moczu.
8. Dynia należy do warzyw niskokalorycznych, pomaga w kuracjach odchudzających. Jest lekkostrawna i łatwo przyswajalna.
9. Poprawia metabolizm, reguluje poziom ciśnienia krwi, reguluje poziom cholesterolu HDL.
10. Jest produktem diety w żywieniu osób chorych na miażdżycę, stwardnienie tętnic, nadciśnienie tętnicze.
11. Składniki mineralne w miąższu zapobiegają pojawianiu się krzywicy u dzieci.
12. Miąższ dyni, bogate źródło witamin i składników mineralnych wzmacnia wzrok. Zmniejsza „Suche” zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem – AMD, zapobiega powstaniu zaćmy.
13. Dzięki dużej zawartości kukurbitacynów, pestki dyni, działają przeciwnowotworowo i przeciwbakteryjne. Nieprzesuszone świeże pestki stosuje się w zwalczaniu pasożytów wewnętrznych.
14. Dynia ma wysoki indeks glikemiczny (IG75), nie jest wskazana dla cukrzyków.
15. Zapobiega infekcjom wirusowym układu oddechowego (dynia w postaci gotowanej, pieczonej). Świeży Sok może być pomocny w problemach z nadkwasotą.
16. Nasiona pomagają w leczeniu chorób skóry, takich jak trądzik i opryszczka.
17. Zawartość potasu w oleju z pestek działa oczyszczająco i rozjaśniająco na skórę. Nawilża, natłuszcza, wygładza, zmiękcza i łagodzi podrażnienia.

Dynia w kuchni.

Dynia jest składnikiem zapiekanek mięsnych i rybnych, farszu, zup, sałatek, marynat, wypieków. Z dyni można piec chleb. Walory smakowe dyni podnoszą zioła: ziele angielskie, pieprz czarny, goździki, kardamon. Do przygotowania potraw wykorzystuje się świeży, gotowany i pieczony miąższ.

Przepisy z dynią w roli głównej:

• Brioszki drożdżowe bułeczki dyniowe z cynamonem
• Risotto dyniowe z korzennymi przyprawami
• Kluski śląskie ziemniaczane z puree dyniowym
• Dyniowe czerwone curry z kawałkami kurczaka
• Zupa dyniowa krem z dyni i jabłka
• Pumpkin spice latte – kawa z syropem dyniowym

Odmiany dyni w kuchni.

1. Dynia zwyczajna – do marynat, do zup, do smażenia, pieczenia i gotowania.
2. Dynia piżmowa w kształcie ogromnej gruszki, bez włókien – idealna do zup, zapiekanek, podstawowy składnik chleba, bułeczek, ciast i deserów.
3. Dynia Muscat de Provence – do marynat, do pieczenia, do dań z makaronem i placków.
4. Dynia makaronowa – do marynat w occie, do warzywnego spaghetti (po ugotowaniu rozpada się na przypominające makaron pasemka).
5. Dynia Hokkaido, jedyny rodzaj dyni, który ma miękką skórkę, można jej nie obierać, nadaje się do gotowania na parze, do zapiekania, do gęstej zupy i deserów.
6. Dynia ozdobna – niejadalna, różne kształty i kolory.
7. Patison zwany dynią talerzową – przede wszystkim na przetwory.

Dyniowe ciekawostki.

1. Dynię uprawiano już 3000 lat p.n.e., odkryli ją Indianie (tereny dzisiejszego Peru), którzy wierzyli, że dynie powstały z ciał zmarłych bogów, były przedmiotem kultu. Dynia również stanowiła składnik potraw, a po wydrążeniu miąższu służyła jako naczynie.
2. W 1976 roku Bob Ford wyhodował dynię ważącą 204 kilogramy.
3. Ben Meier, Szwajcarski architekt w 2014 roku wyhodował największą dynię na świecie o wadze 1054 kilograma, tym samym ustanowił Rekord Guinnessa.
4. W XVI wieku określano ją jako afrodyzjak dla mężczyzn, którzy chętnie sięgali po dynię zwłaszcza w noc poślubną.
5. W Azerbejdżanie na trudno gojące rany, choroby skórne stosuje się odwar z kwiatów dyni.
6. Tybetańczycy zalecają dynię przy chorobach wątroby, nerek, serca przy wrzodach żołądka i dwunastnicy.
7. Ciasto dyniowe jest jednym z przysmaków z okazji Święta Dziękczynienia. Pierwszą wzmiankę pomysłu na deser, dyni na słodko, znaleźć możemy w pierwszej amerykańskiej książce kucharskiej, Amelii Simmons z 1796 roku, przepis na „budyń dyniowy zapieczony w cieście”.
8. Dekoracyjna dynia z wydrążonymi zębami to symbol tradycji Halloween. Wywodzi się z celtyckiego święta religijnego Samhain, wierzono, że duchy zmarłych powracają na ziemię.
9. Istnieje około 800 odmian dyni, tylko 200 odmian jest jadalnych.
10. Dynia jest delikatnym warzywem, zalecana jest jako pierwsze warzywo, które można podawać niemowlakom.