Grusze według źródeł historycznych uprawiane są od ponad 3000 lat. Pierwsze wykopaliska owoców pochodzą z terenów Włoch i Szwajcarii, z epoki brązu. W czasach starożytnych uprawiane były na terenach Grecji i Persji. W starożytnym Rzymie znano ponad 40 odmian. Juliusz Cezar grusze nazwał „Gwiazdą Ogrodów”. Grecy w trakcie swoich podróży sprowadzili grusze do Europy. Nowe odmiany w Europie Zachodniej zaczęto uprawiać w XVII i XVIII wieku. Większość starych odmian pochodzi z XIX wieku z Francji, Niemiec i Belgii.
Botaniczna nazwa gruszy to Pyrus L., rodzaj niedużych drzew z rodziny różowatych i podrodziny jabłkowych (Maloideae). Obejmuje kilka tysięcy odmian uprawnych występujących w Eurazji i północno-zachodniej Afryce. Największym producentem na świecie są Chiny a także Japonia, Indie, Iran, Turcja, USA.
Uprawa gruszy na skalę przemysłową w Polsce jest mało atrakcyjna ze względu na wymagania glebowe i pokarmowe, wrażliwość drzew na choroby bakteryjne. Najpopularniejszym gatunkiem jest grusza pospolita. Największe sady gruszowe spotykamy w rejonach województwa mazowieckiego, łódzkiego i lubelskiego. Największą popularnością cieszą się odmiany: Konferencja, Faworytka-Klapsa, Lukasówka i mołdawska odmiana Nojabrskaja.
Witaminy i minerały, cenne właściwości odżywcze i smakowe.
- Witaminy: B1, B2, B3, B5, B6, B9, witamina C, E, K, cholina.
- Minerały: wapń, żelazo, magnez, mangan, fosfor, potas, sód, cynk.
Zobacz przepisy na dania z gruszek:
- Ciasto gruszkowe z gruszkami w syropie
- Zapiekane naleśniki z gruszką i serem pleśniowym
- Wigilijny kompot z suszonych owoców z fasolą
- Ciastka gruszkowo pietruszkowe dla koni
- Zupa krem z gruszki i korzenia pietruszki
Właściwości zdrowotne gruszki
- Gruszki to nie tylko smaczne, ale i bardzo zdrowe owoce, pełne składników wzmacniających organizm. Błonnik poprawia trawienie, wydzielanie soków trawiennych, pomaga w zaparciach.
- Przeciwutleniacz (kwercetyna) występuje w gruszkach, zmniejsza ryzyko choroby Alzheimera, chroni przed udarami, poprawia przepływ krwi do mózgu, wspomaga pamięć i koncentrację.
- Gruszki to bogate źródło witaminy C. Witamina chroni jamę ustną, pomaga w utrzymaniu zdrowego uzębienia, zdrowych dziąseł.
- Gruszki zawierają jod, minerał niezbędny do prawidłowej pracy tarczycy.
- Świeże gruszki zawierają bor, pierwiastek, którego obecność zapobiega ubytkom wapnia z kości, osteoporozie, schorzeniom zapalnym stawów.
- Owoce wykazują cenne właściwości przeciwrakowe i przeciwzapalne. Chronią przed rakiem jelita grubego (okrężnica, odbytnica).
- Gruszki pobudzają trawienie, przeciwdziałają zaparciom. Jedzone w większych ilościach mogą wywołać biegunkę. Niektóre odmiany mało soczyste i cierpkie zawierają dużo garbników, które powstrzymują ten stan.
- W gruszkach występują komórki kamienne (forma tkanki wzmacniającej), wspomagające aktywność motoryczną jelit.
- Pektyny zawarte w gruszkach zmniejszają ciśnienie krwi, hamują występowanie opuchlizn, dostarczają ważne dla zdrowia elementy diety. Uzupełniają niedobór kobaltu, który uczestniczy w procesie regeneracji organizmu.
- Gruszki mają działanie moczopędne i żółciopędne, oczyszczają nerki, leczą kamicę nerkową.
- Zawarte w gruszkach witaminy i składniki mineralne, łagodzą stany zapalne skóry.
- Gruszki to najlepsze, naturalne źródło błonnika rozpuszczalnego.
- Antyoksydanty obecne w gruszkach hamują proces pogarszania się wzroku i rozwój zwyrodnienia plamki żółtej.
- Jednym z ważniejszych składników odżywczych w gruszkach jest kwas foliowy. Ta witamina pomaga zapobiegać wadom wrodzonym jak rozszczep kręgosłupa, pomaga chronić zdrowie kobiety w ciąży i korzystnie wpływa na rozwój dziecka.
- Gruszki mają niski indeks glikemiczny IG 38, nie podwyższają gwałtownie poziomu cukru we krwi, mogą je jeść diabetycy.
Gruszki znalazły zastosowanie w kuchni. Wykorzystywane są w daniach słodkich, jak również jako składniki obiadu. Najpopularniejsze dania z gruszkami to pierogi, owsianka, soki, konfitury, dżemy, desery (doskonale smakują z gorzką czekoladą), wypieki, sałatki owocowe i owocowo-warzywne, gruszki na gorąco do mięs.
Ekstrakt z gruszek jest cennym składnikiem w kosmetyce. Jest bogatym źródłem minerałów, cukrów prostych, witamin A, C, i witamin z grupy B, kwasów owocowych i polifenoli o działaniu antyutleniającym.
Ciekawostki o gruszce.
- Na świecie jest ponad 3000 odmian gruszek różniących się wielkością, miąższem, słodkością, okresem owocowania.
- Rzymski lekarz, anatom i pisarz uważał, że gruszki pomagają przy gorączce. Owoce w formie naparu służyły do leczenia infekcji i przeziębienia.
- Według kronikarzy grusze były uprawiane w XI i XII wieku, za czasów Piastów.
- Grusza to drzewo długowieczne rośnie nawet 300 lat. Grusze ogrodowe, żyją krócej niż polne, około 60-70 lat. Najstarsza w Polsce grusza rośnie w Wielkopolsce w miejscowości Nekla. W 2005 roku podawano wysokość 18 metrów. Na podstawie obwodu pnia, liczącego 329 cm, w 1992 roku wiek drzewa określono na 192 lata.
- W medycynie ludowej napar ze świeżych skórek gruszek stosowano jako okład na trudno gojące się rany i owrzodzenia.
- W południowo – wschodniej Azji rosną dwa gatunki gruszy, które są zimozielone.
- Z drewna gruszy produkuje się profesjonalne, drewniane instrumenty muzyczne m.in.; klarnety, flety, fagoty, oboje.
- Gruszki można podawać niemowlakom po 6 miesiącu życia.
- Dorośli powinni jeść gruszki ze skórką ze względu na substancje przeciwzapalne i antynowotworowe.