Szpinak (Spinacia L.) obejmuje trzy gatunki, spośród których, znanym i uprawianym na całym świecie jest szpinak warzywny. Warzywo to pochodzi z terenów starożytnej Persji. Do Chin dotarł około 600 roku n.e. W XI wieku został sprowadzony do Hiszpanii, w XIV i XVII wieku uprawy rozpowszechniono w Japonii i Korei, w XVIII wieku stał się popularny w Europie.
Szpinak na świecie rozsławiły pod koniec XIX wieku, Siostry Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo, misjonarki – pielęgniarki, które opiekowały się chorymi i ubogimi. Regularnie podawały rodzaj wywaru ze szpinaku, chorym pacjentom, którym po kuracji szpinakowej stan zdrowia się poprawiał.
Przed II wojną światową szpinak ponownie rozreklamowano. Amerykański Producent Szpinaku zapoczątkował z rozmachem kampanię reklamową szpinaku w puszkach, gdzie każdą konserwę zdobił wizerunek zdrowego chłopczyka. Reklama głosiła, że zdrowie i wygląd dziecko zawdzięcza szpinakowi. Przez lata panował pogląd, że aby nasze dzieci były zdrowe, powinny jeść szpinak.
Innym bohaterem reklamującym szpinak był Popeye, bohater komiksu i filmu animowanego. Popeye zyskuje siłę superbohatera za każdym razem, gdy zje puszkę szpinaku, który jest bogaty w żelazo. Okazało się jednak, że zawartość pierwiastka w szpinaku została zawyżona, przez błędnie postawiony przecinek w ułamku dziesiętnym. Badania wykazały, że nać pietruszki, buraki, orzechy, rośliny strączkowe, pestki dyni i słonecznika i wiele innych warzyw, są równie bogatym źródłem żelaza co szpinak.
W Polsce szpinak znany jest od średniowiecza, warzywo uważano za roślinny przysmak. Najczęstszymi odmianami w Polsce jest szpinak wiosenny i zimowy. Obecnie szpinak uprawiany jest w Azji, Europie, a także w obu Amerykach.
Topowe przepisy ze szpinakiem:
- Zielona szakszuka ze szpinakiem i fetą
- Szpinakowe kluski leniwe z boczkiem i parmezanem
- Makaron à la szpinakowa carbonara śmietanowa
- Pierogi szpinakowe z farszem ze szpinaku i fety
- Zielone naleśniki szpinakowe z kurczakiem
- Szpinakowe tagliatelle z boczkiem i śmietanką
Szpinak to bogactwo witamin, minerałów i przeciwutleniaczy. W szpinaku znajdziemy witaminy A, C, D, E, K, oraz witaminy z grupy B – B1, B2, B3, B6, B12. Szpinak to bogactwo cennych pierwiastków takich jak potas, mangan, magnez, cynk, selen, żelazo, wapń, fosfor, sód, miedź. W liściach znajduje się kwas foliowy, kwas pantotenowy, a także antyoksydanty. Szpinak ma właściwości prozdrowotne, uznawany jest za jedno z najzdrowszych liściastych warzyw na świecie.
Właściwości lecznicze szpinaku
- Badania naukowe potwierdzają, że szpinak opóźnia procesy utraty pamięci, chroni przed Alzheimerem, a także chroni przed chorobą zwyrodnieniową układu nerwowego – Parkinsonem.
- Szpinak zawiera zeaksantynę oraz luteinę. Składniki te mają korzystny wpływ na zdrowie oczu (zapobiega zmętnieniu soczewki oka, hamuje proces obniżenia ostrości wzroku do dali i bliży).
- Szpinak w diecie chroni między innymi przed miażdżycą i przed rozwojem chorób nowotworowych (nowotwór pęcherza moczowego, prostaty, szyjki macicy, wątroby, okrężnicy, piersi, oraz nowotworami układu limfatycznego).
- Szpinak przyspiesza metabolizm, polecany jest osobom z nadwagą i na diecie odchudzającej.
- Błonnik pokarmowy znajdujący się w szpinaku wspomaga prawidłową pracę jelit.
- Zawarty w szpinaku potas i magnez obniża ciśnienie tętnicze, zmniejsza ryzyko chorób serca.
- Szpinak polecany jest kobietom w ciąży i osobom z anemią – pozytywny wpływ żelaza i folianów.
- Ma wpływ na utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi i opóźnia procesy starzenia organizmu.
- Bogactwo witaminy K odgrywa ważną rolę w procesach krzepnięcia krwi, zapobiega krwotokom poza naczynia krwionośne, zapobiega obfitym miesiączkom.
- 100 gr szpinaku pokrywa dzienne zapotrzebowanie na witaminę A (witamina rozpuszczalna w tłuszczach).
- Bogactwo przeciwutleniaczy powoduje zmniejszenie stresu oksydacyjnego (stres zwiększa ryzyko cukrzycy).
- Wchodzące w skład szpinaku witaminy z grupy B, cynk i selen mają korzystny wpływ na pracę tarczycy.
Szpinak wzbogaca smak potraw. To doskonały dodatek do drugiego dania, do zapiekanek, makaronów, naleśników, pierogów, sałatek, rolad, potraw ryżowych, koktajli, a także produkt do smacznej zupy szpinakowej z ziemniakami i jajkiem. Smakuje z owocami i różnymi rodzajami sera. Szpinak to warzywo bardzo popularne w kuchni włoskiej i kuchniach azjatyckich. Może być podawany na świeżo, smażony lub duszony. Smak i aromat szpinak zachowuje także w postaci mrożonki.
Szpinak – uwagi i ciekawostki
- Szpinak zawiera kwas szczawiowy, spożywany w nadmiarze prowadzi do powstania kamieni szczawianowych w nerkach (ilość bezpieczna dla zdrowia to nieprzekraczające 40-50 mg na dobę).
- Uważa się, że w diecie dzieci, do drugiego roku życia, oraz osób z przewlekłą chorobą nerek, nie powinny znajdować się warzywa bogate w kwas szczawiowy (szpinak, jarmuż).
- Szpinak to jeden z najczęstszych alergenów spożywczych.
- By zachować barwę zielonych liści, szpinak podczas duszenia należy skropić sokiem z cytryny.
- W średniowieczu artyści, zielony pigment ze szpinaku używali jako farbę lub tusz.
- Katarzyna Medycejska, królowa Francji, wprowadziła do codziennej diety, kuchni królewskiej
szpinak, warzywo, które wzmacnia organizm i zapobiega chorobom. - Szpinak znajduje się na 2 miejscu, po kapuście, listy najzdrowszych warzyw świata.
- Na pierwszym miejscu pod względem zawartości wody znajduje się ogórek 97%, na drugim szpinak 91%.